niedziela, 24 listopada 2013

To, co zostało - Jodi Picoult



Jodi Picoult zaraziła mnie siostra. Podsunęła jej powieść, polecając jako wyjątkowo wciągającą. Nie sposób nie zgodzić się z taką rekomendacją - autorka stosując dość powtarzalny schemat, sprawia, że mimo wszystko jestem w stanie wchłonąć jej powieść w jeden dzień. Jej najnowsza powieść jest zaprzeczeniem tego, jak pisała do tej pory, zaskakuje dojrzałością i wyważonym podejściem do tematu Holocaustu. 

Wątków w "To, co zostało" jest tak wiele, że trudno zdecydować się od czego zacząć. Osobą spinającą losy głównych bohaterów jest Sage. Próbując się uporać ze stratą rodziców, uczęszcza na spotkania grupy wsparcia. Tam poznaje staruszka, Josefa. Ten prosi ją o dość nietypową przysługę - oczekuje, że dziewczyna pomoże mu opuścić ten świat. I do tego momentu czułam bardzo klimat "starej" Picoult. Od teraz jednak wkraczają do fabuły retrospekcje, które nie tylko napędzają tempo powieści, ale fantastycznie ją wzbogacają. Sage dowiaduje się bowiem, że staruszek nie jest tym za kogo się podaje, w przeszłości był nazistą i jest odpowiedzialny za śmierć tysięcy ludzi.

Holocaust poznajemy z dwóch perspektyw - Josefa, jako wysoko postawionego urzędnika obozu koncentracyjnego oraz Minki, Żydówki, więźniarki z Auschwitz. Relacje są poruszające i wiarygodne - autorka musiała włożyć sporo pracy w przygotowanie. Powieść porusza kilka ciekawych zagadnień - czy istnieje coś takiego jak odkupienie win, a złe postępowanie może się przedawnić? Czy człowiek żyjący na przełomie XX-go i XXI-szego wieku ma prawo oceniać i rozliczać tych, którzy brali udział w II wojnie światowej? 

Jak każda powieść Picoult, również i ta prowokuje do przemyśleń, stawia niewygodne pytania przed czytelnikami. I za to bardzo cenię tę autorkę. Bardzo wyczuwalne jest, że to jej najbardziej dojrzała powieść, bo udało się nie zastosować sprawdzonego schematu z poprzednich książek i spróbować nowych rozwiązań. Tytuł ten został wydany przez Prószyński i S-ka w ramach cyklu "Kobiety to czytają", w którym mają ukazywać się książki chętnie czytane i przedyskutowywane przez kobiety. Na stronie internetowej projektu ukazało się kilkadziesiąt pytań, które mają pomóc w przeprowadzeniu dyskusji na temat powieści. Książka ciekawa, prowokująca, doskonała na coraz zimniejsze, jesienne wieczory. Polecam!

Kategoria: literatura obyczajowa
Wydawnictwo Prószyński i S-ka 2013, s. 560,
Moja ocena: 4+/6

Książkę przeczytałam dzięki uprzejmości Wydawnictwa Prószyński i S-ka.

sobota, 2 listopada 2013

Oskarżona: Wiera Gran - Agata Tuszyńska



Stos przeczytanych książek czeka na wzmiankę i kilka słów na blogu. Totalna niemoc do pisania musi mieć wiele wspólnego z przesileniem jesienno-zimowym. Sporo czasu spędzam na dojazdach z pracy do domu, co sprzyja słuchaniu audioksiążek. "Oskarżona: Wiera Gran" znalazła się wśród nich nieprzypadkowo - wiele pochlebnych opinii spowodowało, że bardzo chciałam zapoznać się z reportażem Agaty Tuszyńskiej. Opowieści o żydowskiej słuchaczce słuchałam, czytając jednocześnie "Morfinę" Szczepana Twardocha - jakże odmiennego obrazu II wojny światowej. Obie lektury niełatwe, wybitne.

Osoba Wiery Gran znana jest przede wszystkim ze swojego wkładu w polską kulturę - jest to popularna piosenkarka, artystka filmowa i kabaretowa. Nie to jest jednak tematem reportażu Agaty Tuszyńskiej. Wiera Gran została po wojnie oskarżona o kolaborację z gestapo. Artystka dobrowolnie zgłosiła się na prokuraturę, aby oczyścić się z zarzutów, to jednak nie osłabiło ataków na jej osobę. Jej osobowość nie ułatwiała tej kwestii, miała ona bowiem wyjątkowo trudne relacje z innymi ludźmi.

Autorka skrupulatnie przedstawia materiały zebrane na temat artystki. Problem domniemanej kolaboracji poznajemy z wielu punktów widzenia, z dbałością o przekazanie relacji wielu świadków. Książka oparta jest w dużej mierze na wywiadach z Wierą Gran, opublikowanych materiałach (w tym autobiografii), archiwalnych dokumentach, jak również zeznaniach sądowych. To nie sprawia jednak, że byłam w stanie jednoznacznie ocenić osobę Wiery Gran. Wiele jest niedopowiedzeń, wątpliwości i niejednoznaczności - jak chociażby kwestia sierocińca, który miała prowadzić artystka. Zdania, co do jego istnienia, były bardzo podzielone. Podobnie jest w przypadku rzekomego romansu z Władysławem Szpilmanem.

Książka Agaty Tuszyńskiej wywołała spory skandal - Andrzej Szpilman, syn słynnego pianisty, sprzeciwił się zawartych w książce sugestiom, jakoby jego ojciec współpracował z gestapo i policją żydowską. Rodzina żądała wycofania książki z obiegu, a przynajmniej usunięcia obraźliwych ich zdaniem fragmentów, jak również przeprosin. 30 września 2013 roku Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł, że autorka nie musi przepraszać rodziny Szpilman. Mimo tego, że zarzucano jej przytoczenie słów, które mogły narażać na szwank pamięć o słynnym pianiście, Sąd orzekł, iż materiały do książki były zebrane starannie. W uzasadnieniu wyroku podano, że autorka wielokrotnie zachowała dystans wobec słów Wiery Gran. Tym samym uznano prawo pisarza przy pisaniu biografii do przytaczania różnych, nawet kontrowersyjnych opinii. Gdyby przyjąć argumenty rodziny Szpilman, nie byłoby możliwe napisanie biografii bez urażenia kogokolwiek, a to spowodowałoby powstanie swoistej laurki. 

Lektorką audiobooka jest doskonała Elżbieta Kijowska. Jej tembr głosu świetnie pasuje do tematyki i czasu akcji książki. Jednakże słuchanie audioksiążki w przypadku reportaży nie jest moim zdaniem najlepszym pomysłem. W takich publikacjach potrzebne jest skupienie, co nie zawsze jest osiągalne, chociażby kiedy prowadzi się samochód. 

Reportaż Agaty Tuszyńskiej jest jedną z lepszych książek, jakie miałam okazję poznać w tym roku. Uwielbiam to, że pobudziła mnie ona do licznych poszukiwań, tyle faktów chciałam doczytać, znaleźć. Jest to fascynująca historia o ludzkiej zawiści, jak również o tym jak złudne może być poznanie historii czyjegoś życia z jednego tylko punktu widzenia. Polecam zarówno tym, którzy są zainteresowani losami żydowskiego getta czy postacią Wiery Gran, lecz również intryguje ich po prostu natura ludzka. Rzetelna i inspirująca relacja.

kategoria: reportaż, biografia
Nagranie na podstawie edycji książkowej, Wydawnictwo Literackie 2010.
Moja ocena: 5/6
.
.
Template developed by Confluent Forms LLC